CHELOVEK S KINOAPPARATOM – Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή 1929 (Dziga Vertov):

Το κορυφαίο ντοκιμαντέρ όλων των εποχών, από τον μεγαλύτερο δημιουργό του είδους, που επηρέασε την μετέπειτα πορεία ενός μεγάλου φάσματος του παγκόσμιου κινηματογράφου. Dziga στα Ουκρανικά σημαίνει σβούρα αλλά και τσιγγάνος, ετυμολογίες που υποδηλώνουν αδιάκοπη κίνηση και περιπλάνηση. Ο Vertov υπήρξε ο εμπνευστής της «Κάμερας – Μάτι» και της σύλληψης της ζωής στο απρόοπτο. Εκπρόσωπος των «Κίνο – Γκλας» και της κινηματογραφικής επιθεώρησης «Κίνο Πράβντα» (κινηματογράφος αλήθεια), υποστήριζε ένα σινεμά επικαιρικό, χωρίς ηθοποιούς, κουστούμια και τεχνικούς φωτισμούς, έξω από τα στούντιο και τις σκηνογραφίες. Η μηχανή λήψης σαν αντικειμενικό μάτι καταγράφει τον «στίβο της ζωής». Το μοντάζ είναι αυτό που καθορίζει τα πάντα, παραβιάζοντας αν χρειαστεί οποιοδήποτε κανόνα που διέπει την κατασκευή του φιλμ. Ο Vertov συνδυάζει τις ριζοσπαστικές πολιτικές του πεποιθήσεις με μια αναιρετική αισθητική, προσφέροντας ένα αποτέλεσμα συναρπαστικό. Η κάμερα αρχίζει να καταγράφει την πόλη που ξυπνά δειλά - δειλά. Τα τραμ και τα λεωφορεία κάνουν την εμφάνισή τους και οι άδειοι δρόμοι γεμίζουν βαθμιαία με κόσμο. Συνεχίζει ακολουθώντας τους κατοίκους στις καθημερινές τους δραστηριότητες, στην εργασία αλλά και στον ελεύθερο χρόνο τους όπου το κοινό κατακλύζει μια αίθουσα κινηματογράφου που παρουσιάζεται η συγκεκριμένη ταινία (προβολή της ταινίας μέσα στην ταινία). Μια ολόκληρη ζωή συνοψίζεται σε μια μέρα και όλα αυτά με αξιοθαύμαστη χρήση όλων των τεχνικών κινηματογράφησης και μοντάζ. Αυτά που σήμερα θεωρούμε μοντέρνα ο Vertov τα είχε κάνει από τη δεκαετία του ΄20: slow motion - αλλαγή ταχύτητας της κάμερας, animation, πολλαπλές εικόνες, διαχωρισμός της οθόνης, θολή εστίαση, πρισματικοί φακοί, extreme close-ups, ευφάνταστες γωνίες λήψεις και «παγωμένα» καρέ (freeze frames). Ο σκηνοθέτης υμνεί την καθημερινότητα μέσα από το βιζέρ της κάμερας που δεν μένει ποτέ στατική. O άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή πρέπει ν’ απαρνηθεί τη συνηθισμένη του ακινησία. Είναι υποχρεωμένος να επιδείξει μέγιστη παρατηρητικότητα και επιδεξιότητα για να προλάβει τα τεκταινόμενα που εξαφανίζονται ταχύτατα από μπροστά του. Παρελάσεις, νοσοκομεία, αεροδρόμια, διαδηλώσεις. Μέσα από ένα κυλιόμενο ταξίδι εκρήξεων και κινηματογραφικών τρικ ο Vertov προσεγγίζει την απόλυτη κινηματογραφική γλώσσα που είναι άλλωστε και ο σκοπός του. Οι Kinoks, παρατηρητές – εργάτες, οργώνουν τη Ρωσική ύπαιθρο συλλέγουν εικόνες, χωρίς σενάριο, που οργανώνονται ύστερα από τους μοντέρ. Κατά τον Vertov η τέχνη του κινηματογράφου αρχίζει από το μοντάζ που θα δώσει μορφή στο συσσωρευμένο υλικό. Για να κινηματογραφήσει το «απροσδόκητο της ζωής» τοποθετεί την κάμερα στα πιο απίθανα σημεία, ακόμα και στις ράγες ενός τραίνου, ώστε να μη γίνεται αντιληπτή από τον άνθρωπο που μόλις την καταλάβει, σαν από ένστικτο, δεν φέρεται φυσικά. Παρότι προσωπικά είμαι πιο κοντά στις θεωρίες του Eisenstein, θεωρώ ότι το έργο αυτό μαζί με άλλα δύο αριστουργήματα του, «Kino-Pravda» και «Τρία τραγούδια για τον Λένιν» επηρέασαν σε τεράστιο βαθμό κινήματα όπως ο Ιταλικός νεορεαλισμός και η «νουβέλ βαγκ». Μετά τα γεγονότα του Μάη του 68 δημιουργήθηκε η ομάδα Dziga Vertov (προς τιμήν του) που μέλος της υπήρξε και ο Godard και ασχολήθηκε με την «επαναστατική-υλιστική θεωρία του φιλμ. Καθοριστική ήταν επίσης η προσφορά του στην εξέλιξη από την «Κάμερα-Μάτι» στην «Κάμερα-Στυλό» όπως την ονόμασε ο Αστρύκ.