L’ ANNEE DERNIERE A MARIENBAD – Πέρσι στο Μάριενμπαντ 1961 (Alain Resnais):

Μια φιλμική αποκάλυψη που προσγειώνεται σαν τοτέμ από τον ουρανό, για να διαχωρίσει το αέναο ξετύλιγμα του σελιλόιντ σε «πριν» και «μετά». Μετά το επίσης καταπληκτικό «Χιροσίμα αγάπη μου» ο Resnais, δημιουργεί έναν ολότελα μπαρόκ διάκοσμο μαζί με τον σεναριογράφο Alain Robbe-Grillet, με τον οποίο ανήκουν στο λεγόμενο ρεύμα της «αριστεράς όχθης» ενώ παραμένουν φιλικά προσκείμενοι στη nouvelle vague. Μια ταινία παιχνίδι πάνω στην μνήμη, την μνήμη που είναι δαίμονας• που σε υπνωτίζει όπως οι αργόσυρτες κινήσεις των ηθοποιών• που κάνει κύκλους όπως η ελικοειδής κίνηση της κάμερας στους αχανείς διαδρόμους• που προσπαθεί να ενώσει παρελθόν, παρόν και μέλλον σε μια στιγμή όπου όλα έχουν υπάρξει• ή μπορεί να υπάρξουν. Σε ένα μεγαλόπρεπο ξενοδοχείο, ένας άντρας προσπαθεί να πείσει μια γυναίκα ότι είχαν δεσμό την προηγούμενη χρονιά στο Μάριενμπαντ. Εκείνη δεν τον θυμάται, ενώ ο άντρας φαίνεται ειλικρινής και διαθέσιμος να της ξαναθυμίσει όλα αυτά που συνέβησαν σ’ αυτήν την (υποτιθέμενη) σχέση την προηγούμενη χρονιά στο Μάριενμπαντ (ή μπορεί και κάπου αλλού). Η ταινία διαθέτει μαζί με το «Χιροσίμα αγάπη μου», από τις πιο ιδιοφυείς συνθέσεις του χωροχρόνου, από την εποχή τουλάχιστον του «Πολίτη Κέιν» και καθιέρωσε τον Resnais σαν ένα μοναδικό σκηνοθέτη - φιλόσοφο. Εδώ ο χρόνος ουσιαστικά αναιρείται. Παρελθόν παρόν και μέλλον είναι ταυτόσημες έννοιες, καταργούνται και ενοποιούνται με τη μνήμη, με την ίδια λογική που συγχέονται πραγματικό και φανταστικό, όνειρο και αληθινό βίωμα. Εκεί που ο θεατής πιστεύει ότι βρήκε μια άκρη στη δαιδαλώδη αφήγηση, έρχεται ένα νέο στοιχείο για να αναιρέσει τα πάντα, ενώ η ίδια σκηνή μπορεί να παρουσιαστεί κάτω από πολλές εκδοχές, σύμφωνα με τη βούληση του αόρατου αφηγητή, ή του μοντέρ. Η αινιγματική ιστορία παίζει με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, τη μνήμη και τις πιθανότητες, επεκτείνει τα όρια της κινηματογραφικής γλώσσας στο χώρο του «ίσως», οι ηθοποιοί φαίνονται αποξενωμένοι, ο διάλογος είναι απόμακρος και η ασπρόμαυρη φωτογραφία συναρπαστική και αιφνιδιαστική ταυτόχρονα, με εικόνες που μένουν στη μνήμη. Κάθε προσπάθεια αντικειμενικής ερμηνείας της ταινίας είναι αδύνατη. Ο Resnais, με τα απρόσμενα φλασάκια, τον στιλιζαρισμένο χώρο και τα ιδιοφυή τράβελινγκ, σκηνοθετεί σαν Άρχων του Ασυνειδήτου και παραμένει αόρατος, δημιουργώντας ένα θεμελιώδες ζήτημα οπτικής γωνίας: η κάθε σκηνή «σκηνοθετεί» την επόμενη αλλά και την προηγούμενη, οι ήρωες του φιλμ είναι και ενορχηστρωτές του, η εσωτερική συνοχή είναι απόλυτη και γριφώδης – και, σε ένα κοινό με διαφορετικό πήχη μεταφυσικών αντιλήψεων, ο Resnais θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι το «Πέρσι στο Μάριενμπαντ» είναι απολύτως αυτοφυές. Κι όμως, η περιπλάνηση στο τρίγωνο ασυνείδητο της Α – ασυνείδητο του Χ – κενό αέρος ανάμεσα στα δύο, χρειάζεται κάποιον που θα πάρει σοβαρά τον πόνο της ανθρώπινης ύπαρξης. Στον πυρήνα του, το φιλμ είναι ένα φιλοσόφημα πάνω στον χρόνο, τις εκδοχές και τις πιθανότητες και ως τέτοιο, υπήρξε ένας σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου.