SALO O LE 120 GIORNATE DI SODOMA – Σαλό, 120 μέρες στα Σόδομα 1975 (Pier Paolo Pasolini):

Η πιο σοκαριστική και αμφιλεγόμενη ταινία στην ιστορία του σινεμά και συνάμα το αντιπροσωπευτικότερο έργο διατάραξης και αποστροφής που έγινε ποτέ. Ο Pasolini τόλμησε ένα από τα πλέον ριψοκίνδυνα εγχειρήματα, να μεταφέρει στην οθόνη το ανατρεπτικό, βλάσφημο και ακραίο δημιούργημα του Μαρκήσιου de Sade, «120 Μέρες στα Σόδομα». Ένα βιβλίο που παρεξηγήθηκε, συκοφαντήθηκε, απαγορεύτηκε και πέρασε από χίλια βάσανα μέχρι να κατακτήσει τη θέση που του αρμόζει στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ο Pasolini, εικονογραφώντας το σαδικό κείμενο, βρήκε την ευκαιρία να κάνει ένα σχόλιο πάνω στην πολιτική και την ελευθερία. Τοποθέτησε τη δράση στο Salo, την ιταλική πόλη που συνέδεσε το όνομά της με το φασιστικό κίνημα, και μετέτρεψε τους ήρωες από ελευθέριους ευγενείς, που εγκληματούν και βασανίζουν τα αθώα θύματά τους χάριν απολαύσεως, υμνώντας με αυτό τον τρόπο την ύπαρξη τους, σε φασίστες που λειτουργούν σχολαστικά και εξουσιάζουν μόνο και μόνο για να καταπνίξουν την ελεύθερη σκέψη. Το 1944 λοιπόν, στο Σαλό της βόρειας Ιταλίας, τέσσερις φασίστες που εκπροσωπούν τις βασικές μορφές εξουσίας κλείνουν δια της βίας σε απομονωμένη βίλα, μια ομάδα παρθένων αγοριών και κοριτσιών. Τρεις πόρνες αφηγούνται τις εμπειρίες τους, ενώ οι ενήλικες εξαναγκάζουν τους κρατούμενους να συμμετάσχουν σε πράξεις ακραίου και σαδομαζοχιστικού σεξ με κοπρολαγνείες και βιασμούς. Η κάμερα του Pasolini καταγράφει με την αινιγματική ψυχρότητα ενός αόρατου παρατηρητή και αρνείται να δραματοποιήσει τα τεκταινόμενα. Καμία χαρακτηρολογία, καμία προφανής σύγκρουση: ο θεατής γίνεται κι αυτός δεσμώτης σε ένα μαρτύριο που σταδιακά μοιάζει εξαρτησιογόνο. Η ειρωνεία πλανάται στον αέρα, μέσα από τη σύνδεση των διαλόγων και τα εγκεφαλικά ντεκόρ, εκμηδενίζοντας θύτες και θύματα. Ακόμα και η ύστατη δραματική χρήση της μουσικής στη σκηνή των βασανιστηρίων δεν είναι παρά ένα… ραδιοφωνικό τραγούδι, που θα αλλάξει με μια κίνηση σε κάτι ανώδυνο. Ωστόσο, ο Pasolini δε μετατρέπει απλώς σε εικόνες τη σαδική… ανήθικη ηθική. Προσθέτει δραστικά στην εξίσωση τον παράγοντα «εξουσία», για να ερευνήσει την αλληλεπίδραση της ανθρώπινης αβύσσου με τις αντικειμενικές συνθήκες και ρόλους και να κρίνει τελικά το φασισμό ως μηχανισμό παραγωγής «σχιζοφρενών» -το φινάλε είναι καταλυτικό. Έναν φασισμό που ο Pasolini ποτέ δε θεώρησε ιστορικό απολίθωμα, συνεπώς και το Saló μόνο ως ετεροχρονισμένη κριτική δε μπορεί να προσπεραστεί. Έτσι ο σκηνοθέτης πέτυχε να ενοχλήσει τους πάντες -ακόμα και τους λάτρεις του βιβλίου, που δεν είδαν με καλό μάτι το πάντρεμα της φιλοσοφίας του "Θεϊκού Μαρκήσιου" με τη φασιστική πρακτική. Έπειτα, περιγράφοντας αναλυτικά την κάθε διαστροφή και την κάθε ακρότητα, έφερε το κοινό αντιμέτωπο με αυτό που επιθυμεί και ταυτόχρονα φοβάται. Με την πραγματικότητα. Τέλος, χρησιμοποιώντας τα απανωτά σοκ σαν πολιορκητικό κριό, κατάφερε να διαρρήξει τη συμβατική αισθητική και να γκρεμίσει το κοινό γούστο. Το «Σαλό», μια ταινία που αρνείται να μπει στη διαδικασία του να προσπαθήσει να γίνει αρεστή σε οποιοδήποτε είδος κοινού, ήταν η ύστατη ταινία που γύρισε ο Pasolini. Λίγους μήνες αργότερα, η βία, ένα από τα θέματα που ανέλυσε διεξοδικά μέσα από το έργο του, σφράγισε οριστικά και την ίδια του τη ζωή καθώς βρέθηκε βάναυσα δολοφονημένος σε μια αλάνα.