CITIZEN KANE – Πολίτης Κέιν 1941 (Orson Welles):

Ταινία σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου, και για πολλούς κριτικούς η καλύτερη όλων των εποχών. Ένας δημοσιογράφος ερευνά τη ζωή ενός μεγιστάνα του Τύπου, για να ανακαλύψει το νόημα της λέξης "ρόουζμπαντ" που εκστόμισε πριν ξεψυχήσει. Ο Welles είναι ένας από τους τέσσερις κομβικούς σκηνοθέτες στην ιστορία (οι άλλοι είναι οι Griffith, Eisenstein, Godard). Στην περιπέτεια του Κέιν, εξορκίζει την κλίση του στον υπεράνθρωπο... Το έργο του διατυπώνει το συνεχές ερώτημα ή την συνεχή αυτοκριτική, μέσα στη σύγχρονη κοινωνία, πάνω στον ατομικισμό του προσώπου της Αναγέννησης. Θεματικά, η ταινία υπογραμμίζει όσο λίγες άλλες, τη διαβρωτική φύση της εξουσίας. Για πρώτη φορά γίνεται εδώ συστηματική χρήση του "βάθους πεδίου" του "πλάνου σεκάνς" και της αξονικής σκηνοθεσίας (αν και είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν από τους Ρενουάρ, Γουάϊλερ), ενώ η δομή της αφήγησης είναι πρωτότυπη, όπως εξάλλου και οι γωνίες λήψης της κάμερας (λήψεις από ψηλά, που συνδυάζονται με λήψεις από το πάτωμα, για να δώσουν με εικόνα το "ανέβασμα" και το "χαμήλωμα" του κεντρικού ήρωα). Ταυτόχρονα εστιασμένη λήψη αντικειμένων που βρίσκονται μακριά, με άλλα, που βρίσκονται πιο κοντά, με σκοπό αρχικά να μπερδέψουν το θεατή, αλλά τελικά να μεταδώσουν με εικόνα την ψυχολογία του Κέιν. Επαναστατική υπήρξε και η δομή της αφήγησης. Εξαρθρώνοντας την χρονολογική σειρά στην παράθεση των γεγονότων της πλοκής, αποδιάρθρωσε την κλασική αριστοτελική αφήγηση με την αυστηρή σχέση αιτίου - αιτιατού και εισήγαγε για πρώτη φορά τη δομή της "συνθετικής" αφήγησης, συνθέτοντας την προσωπικότητα του κεντρικού του ήρωα (σαν τα κομμάτια ενός παζλ) μέσα από διαφορετικές μαρτυρίες. Εδώ συναντάμε για πρώτη φορά φλας μπακ μέσα σε φλας μπακ αλλά και υποκειμενικό φλας μπακ (το ίδιο γεγονός το διηγούνται πολλοί άνθρωποι, ο καθένας με τον δικό του τρόπο). Ο "Πολίτης Κέην", αποτελεί τη μοναδική, αλλά παρόλα αυτά μεγαλειώδη, εφαρμογή του οράματος του Welles για δημιουργία ταινιών προσεγμένων – κυριολεκτικά - στην κάθε τους λεπτομέρεια, απαλλαγμένων από οποιαδήποτε πιθανή ατέλεια. Γυρισμένος στα 1941, ο Πολίτης Κέην αποτελεί σχεδόν εξ ολοκλήρου καρπό της αστείρευτης δημιουργικότητας και του πείσματος του Welles, καθώς ο ίδιος επιμελήθηκε σε μεγάλο βαθμό το σενάριο της ταινίας, την σκηνοθέτησε, κρατώντας παράλληλα και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Και όλα αυτά σε ηλικία εικοσιπέντε ετών, κάνοντας την πρώτη του εμφάνιση μπροστά και πίσω από τις κάμερες. Το γεγονός ότι στήριξε σχεδόν αποκλειστικά στη δική του δημιουργική σύλληψη και στις προσωπικές του επίμονες προσπάθειες μία ταινία, που έκτοτε έχει επανειλημμένα χαρακτηριστεί ως η καλύτερη ταινία της παγκόσμιας κινηματογραφικής ιστορίας, αποτέλεσε και θα συνεχίσει να αποτελεί αιτία φθόνου αλλά και πηγή έμπνευσης για όλους τους μετέπειτα κινηματογραφιστές. Ο "Πολίτης Κέην" είναι δίχως δεύτερη σκέψη ένα πραγματικό κινηματογραφικό διαμάντι, που ποτέ δεν πρόκειται να χάσει την γοητευτική του λάμψη. Η ταινία είναι πλέον μύθος στην ιστορία του σινεμά και διδάσκεται σε όλες τις σχολές κινηματογράφου του κόσμου. Αν και δεν ξεφεύγει συνολικά από τα πλαίσια του κλασικού κινηματογράφου, ο "Πολίτης Κέιν" βρίθει από νεωτερισμούς που θα επηρεάσουν αποφασιστικά την αισθητική πολλών μεταγενέστερων ταινιών.