THE THIRD MAN – Ο τρίτος άνθρωπος 1949 (Carol Reed):

Μία από τις καλύτερες ταινίες στην ιστορία του σινεμά (η κορωνίδα του Αγγλικού κινηματογράφου), σε σενάριο του Graham Greene, με πολύ ευρηματική σκηνοθεσία, υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία και μουσική, παραδειγματική αξιοποίηση των φυσικών ντεκόρ, για την δημιουργία ατμόσφαιρας και αξέχαστες ερμηνείες από ένα σύνολο εξαιρετικά ταλαντούχων ηθοποιών (ανάμεσά τους ο Joseph Cotten αλλά και ο Orson Welles που δημιουργεί ένα κλασικό πρότυπο κακοποιού). Βρισκόμαστε στην μεταπολεμική Βιέννη. Η πόλη είναι ακόμη διαιρεμένη στις τέσσερις ζώνες κατοχής (Γαλλίας, Βρετανίας, ΗΠΑ και Ρωσίας) γεγονός που αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη κάθε είδους παράνομης δραστηριότητας από ανήθικους «επιχειρηματίες» και αδίστακτους τυχοδιώκτες. Ο Holly Martins (Joseph Cotten) φτάνει στην Βιέννη για να συναντήσει τον φίλο του Harry Lime (Orson Welles) που τον είχε καλέσει για να συνεργαστούν. Σχεδόν αμέσως μαθαίνει ότι ο φίλος του σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό ατύχημα λίγο πριν την άφιξη του. Η περιέργεια αλλά και η βιασύνη των αρχών να τον διώξουν από την πόλη τον ωθούν στο να ερευνήσει αν ο θάνατος του Harry Lime ήταν στ’ αλήθεια ατύχημα η φόνος. Η αναζήτηση της αλήθειας εξελίσσεται σε μια ξέφρενη κούρσα προς μια σοκαριστική πραγματικότητα την οποία ο ήρωας αντιλαμβάνεται σταδιακά. Ένα θαυμάσιο μείγμα πολιτικού θρίλερ, περίεργου ρομάντζου, γοτθικού μυστηρίου, φιλμ - νουάρ, και εξπρεσιονιστικού δράματος, με αρκετές αξέχαστες στιγμές, όπως αυτή που ο Cotten καθοδηγείται στη Βιέννη από ένα βρέφος με αγγελικό πρόσωπο, το μοχθηρό χαμόγελο του Welles στο σκοτεινό κατώφλι, τα δάχτυλα που προβάλλουν από τη σχάρα του υπονόμου και η τελευταία σκηνή όπου ο Cotten περιμένει στο μονοπάτι του νεκροταφείου, μια σκηνή που ανέτρεψε όλες τις προσδοκίες του κοινού για ένα ευχάριστο τέλος. Η σκηνοθεσία του Sir Carol Reed είναι ατμοσφαιρική, με ρυθμό και σωστές δόσεις σασπένς. Φημολογείται ότι τα κοντινά πλάνα των προσώπων με τις σαφείς εξπρεσιονιστικές διαθέσεις τα οφείλουμε στην συμβολή του Welles. Ο Reed και ο Krasker χρησιμοποιούν ιδιαιτέρως τις γωνιώδεις λήψεις. Ευρυγώνιοι φακοί παραμορφώνουν πρόσωπα και περιβάλλον. Αυτή η παραμορφωμένη οπτική σε συνδυασμό με τις δυνατότητες του ασπρόμαυρου φιλμ που στο έπακρο εκμεταλλεύεται ο Krasker, μας δίνουν αυτά τα ανατριχιαστικά πλάνα της ερειπωμένης Βιέννης. Ο περίεργος φωτισμός (που ακόμα διδάσκεται στις σχολές σκηνοθεσίας), η εκτεταμένη χρήση του κιαροσκούρο μετατρέπουν την πόλη σ’ ένα εξπρεσιονιστικό εφιάλτη που μοιάζει πλέον ο φυσικός και μόνος χώρος εξέλιξης της συγκεκριμένης ιστορίας. Στον τρίτο άνθρωπο συγκρούονται ο οπτιμισμός των Αμερικανών και ο μεταπολεμικός κυνισμός των Ευρωπαίων . Η ταινία σαφώς υπαινίσσεται (ή μήπως προοικονομεί;) τον ψυχρό πόλεμο και τις πολιτικές ανακατατάξεις στην Ευρώπη. Ανεπανάληπτο κοινωνικοπολιτικό μελόδραμα, με το νουάρ να ενεδρεύει συνεχώς ως αναζήτηση, απουσία και αξιοποίηση στιλ. Εξαιρετική επιλογή χώρων, με τη σκηνή στο Πράτερ να μας δίνει έναν από τους κορυφαίους μονολόγους (γραμμένο από τον ίδιο τον Welles) στην κινηματογραφική ιστορία, κορυφαίο σχόλιο για την χαμένη ταυτότητα, την απώλεια και τη φθορά των σχέσεων.