UN CONDAMNE A MORT S’ EST ECHAPPE – Ένας καταδικασμένος σε θάνατο δραπέτευσε 1956 (Robert Bresson):

Βασισμένο σε μια πραγματική ιστορία (σε ένα διήγημα του ταγματάρχη Andre Devigny), το αριστούργημα του Bresson, αναλύει με παθολογική εμμονή, τις λεπτομέρειες γύρω από την απόδραση ενός αιχμαλώτου πολέμου από φυλακή της Γκεστάπο. Λιόν, 1943. Ο υπολοχαγός Φοντέν προσπαθεί να δραπετεύσει από το όχημα που τον μεταφέρει στη φυλακή αλλά συλλαμβάνεται, βασανίζεται και κλείνεται στην απομόνωση φορώντας χειροπέδες. Μερικά δώρα από τους συγκρατούμενούς του, ανάμεσα στα οποία και μια λίμα που του επιτρέπει να βγάλει τις χειροπέδες, τον βοηθούν να επιβιώσει τις πρώτες δύσκολες μέρες. Η ζωή στη φυλακή, μονότονη και επαναλαμβανόμενη, ρυθμίζεται από τα γεύματα, τους περιπάτους στο προαύλιο και το ομαδικό μπάνιο, όπου καταφέρνει να κάνει μια φευγαλέα γνωριμία με τους άλλους φυλακισμένους. Μια μέρα, ο Φοντέν ανακαλύπτει τυχαία ότι η κάσα της πόρτας του κελιού του δεν είναι στέρεη και πως μπορεί να ξηλωθεί. Μ' ένα κουτάλι αρχίζει να δουλεύει προσπαθώντας να μην κάνει θόρυβο και μαζεύοντας προσεκτικά τα απορρίμματα για να μην αφήνει ίχνη. Η δουλειά προχωρά και κάποια στιγμή η κάσα υποχωρεί, η πόρτα μπορεί ν' ανοίξει και τότε ο Φοντέν αρχίζει να οργανώνει το σχέδιο της απόδρασής του. Φτιάχνει σχοινιά χρησιμοποιώντας σεντόνια, μαξιλάρια, κουβέρτες και τα σύρματα του κρεβατιού. Όλα είναι έτοιμα, όμως ο Φοντέν αμφιβάλλει για το αν έχει την απαιτούμενη σωματική δύναμη και το ψυχικό σθένος για να τα καταφέρει μόνος του. Η σπουδαιότητα της ταινίας έγκειται στην υπαινικτική - και όχι απλώς συνοδευτική (όπως στις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη) - χρήση της μουσικής, η οποία διακηρύσσει τη σημασία της ηχητικής σύνθεσης ως στοιχείου αυτόνομου και συμπληρωματικού συγχρόνως και όχι ως βοηθητικό και υποταγμένο στην κινούμενη εικόνα. Ο Bresson χρη¬σιμοποιεί για πρώτη φορά συστηματικά την «αποσπασματικοποίηση» του χώρου, που δεν καταδείχνεται ποτέ στην ολότητά του και που συγχρόνως η γκάμα των πλάνων παραμέ¬νει περιορισμένη στα κοντινά και μεσαία. Αυτό έχει ως συνέπεια οι ήχοι off και εκτός πεδίου να αποκτούν μέγιστη σημασία. Η σοφή χρήση, λοιπόν, των φυσικών ήχων εκτός κάδρου (οι τουφεκισμοί που μας πληροφορούν για τις εκτελέσεις των άλλων φυλακισμένων, ο ήχος του κλειδιού πάνω στη σκάλα που προειδοποιεί για τον φύλακα που πλησιάζει, η καμπάνα της εκκλησίας που λέει την ώρα, κ.α), η ιδιοφυής απόδοση της έντασης του περιοριστικού χώρου της φυλακής με κοντινά πλάνα των χαρακτήρων και με παρεμβολή γκρο πλάνων μεγάλης διάρκειας, η μετάθεση του ενδιαφέροντος από την αγωνία της απόδρασης στην γοητεία των μέσων πραγματοποίησης αυτής της απόδρασης και η χρησιμοποίηση ερασιτεχνών ηθοποιών, είναι τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά αυτής της αριστουργηματικής ταινίας. Τέλος η τελετουργία των πλάνων συνταιριάζει με τρόπο αξεδιάλυτο την ανθρώπινη επιλογή με το τυχαίο, δημιουργώντας ένα άρρηκτο σύνολο: ο θεατής διαρκώς διερωτάται «τι θα γινόταν αν…», κι όμως την ίδια στιγμή αποδέχεται την κινηματογραφημένη οδό ως τη μοναδική, την επιβεβλημένη – κι ας μη γνωρίζει από ποιον.