LE CHARME DISCRET DE LA BOURGEOISIE – Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας 1972 (Luis Bunuel):

Η ευρηματική, ανατρεπτική σουρεαλιστική κωμωδία του Bunuel, αποτελεί μία επίθεση εναντίον της κοινωνίας των πλουσίων, των στρατιωτικών, της αστυνομίας, της εκκλησίας και πάνω απ’ όλα εναντίον της μπουρζουαζίας που τους συντηρεί, με αρκετή ειρωνεία, αλλά και αρκετή τρυφερότητα. Η ιστορία αφορά έξι ανθρώπους που επιθυμούν διακαώς να δειπνήσουν και να απολαύσουν το φαγητό τους, αλλά ποτέ δεν τα καταφέρνουν. Φτάνουν σε λάθος μέρα σε εστιατόριο που ο ιδιοκτήτης του έχει πεθάνει και που το πτώμα του εκτίθεται σε δημόσια θέα, σε μέρος όπου δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκτός από νερό. Δεν βρίσκονται καν σε εστιατόριο, αλλά όπως διαπιστώνουν στη σκηνή ενός θεάτρου που η αυλαία του ανοίγει για να αποκαλύψει ένα οργισμένο κοινό. Συμμορίες τους γαζώνουν με σφαίρες προτού προλάβουν να φάνε, μολονότι στην επόμενη σκηνή είναι πάλι ζωντανοί και περπατούν σ' έναν επαρχιακό δρόμο, μια εικόνα που επαναλαμβάνεται στην ταινία. Η δομή της αφήγησης ξεφεύγει από τα κλασικά ρασιοναλιστικά πλαίσια, αφού το ένα γεγονός δεν διαδέχεται το άλλο αιτιατά και με χρονολογική σειρά, αλλά σαν μια εκδήλωση της ίδιας ιδέας (ένα δείπνο που ποτέ δεν ολοκληρώνεται η οποία με τη σειρά της εμπεριέχεται σ' ένα ευρύτερο θέμα, την ιδεολογική ανατομία της αστικής τάξης). Όπως σημειώνει ο Στάθης Βαλούκος στο βιβλίο του "Το σενάριο" (εκδ. Αιγόκερως): «Η δομή της αφήγησης είναι κυκλική όπως διάφορες μουσικές δομικές φόρμες (τζαζ, συμφωνική μουσική, κλπ) και κυρίως το ροντό, όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η επιστροφή στο κυρίως θέμα, μετά από κάθε ενδιάμεσο θέμα (παριστάνεται με τον τύπο Α-Β-Α-Γ-Α-Δ)». Ο Bunuel σίγουρα δεν ανήκει στους δημιουργούς που έκαναν απλώς την πλάκα τους με σουρεαλιστικές εξυπναδίτσες. Ο σουρεαλισμός του -ειδικά αυτός των όψιμων έργων του- είναι εξαιρετικά στοχαστικός και συνήθως λέει πολλά περισσότερα για την πραγματικότητα από ό,τι ένα σωρό "ρεαλιστικές" ταινίες, οι οποίες το μόνο που κάνουν είναι να μηρυκάζουν στερεότυπα. Ο Bunuel με το γνωστό αδίστακτο χιούμορ του, λατρεύει να κατεδαφίζει αυτά τα στερεότυπα, χλευάζοντας και σκανδαλίζοντας αλύπητα όλες τις κοινά παραδεκτές αλήθειες -δηλαδή τα κατά συνθήκην ψεύδη- του πολιτισμού μας. Η ταινία είναι ουσιαστικά μια σουρεαλιστική φάρσα που, μεταξύ άλλων, παρωδεί και όσους προσπαθούν να την ερμηνεύσουν. Άλλωστε η υπόθεση της ταινίας είναι τόσο κραυγαλέα γκροτέσκα που μάλλον μας προτρέπει να μην την πάρουμε και πολύ στα σοβαρά. Αλλά αυτό από μόνο του είναι κάτι εξαιρετικά σοβαρό! Ο Bunuel δε διατείνεται ότι κάνει μακροβούτια στα βάθη του νοήματος «Όποιος ψάχνει νοήματα στις ταινίες μου είναι ανόητος» είχε πει. Προσκαλεί τον θεατή σε ένα βέβηλο σουρεαλιστικό θέαμα, αδιαφορώντας αν αυτό είναι ρηχό ή βαθύ. Αλλά το θέαμα αποδεικνύεται τόσο υπέροχο (με τον δικό του βλάσφημο τρόπο) που τελικά εγείρεται μια υποψία βάθους. Η σκηνοθεσία είναι στρωτή και «αξιοπρεπής» χωρίς να μας διαταράσσει με επιτηδευμένες ασκήσεις δεξιοτεχνίας. Η κάμερα παρακολουθεί από απόσταση τα δρώμενα και, σα να μένει έκπληκτη από τον διαδραματιζόμενο σουρεαλισμό, αποφεύγει να εμπλακεί στην κατάσταση, αφού της αρκεί η υπερβολή του ίδιου του θεάματος. «Γνώρισα αξιαγάπητους αστούς. Πιστεύετε ότι όλα όσα έφερε η μπουρζουαζία είναι κακά; Όχι. Κάτι καλό θα πρέπει νά `χει μείνει! Είμαι μπουρζουάς, αλλά κρυφός».